Ryzyko występowania odleżyn u pacjentów chorych, przewlekle leżących oraz u chorych z ograniczoną ruchomością jest bardzo wysokie w domach, a nawet na szpitalnych oddziałach gdzie zwykle używane są specjalistyczne łóżka rehabilitacyjne. Większość pacjentów jak również ich opiekunów nie zdaje sobie do końca sprawy z jak poważnymi konsekwencjami może wiązać się występowanie odleżyn.
Czym są odleżyny?
Odleżyna jest to rana martwica spowodowana zazwyczaj bardzo długim uciskiem kości na ciało. Powstaje zwykle podczas długotrwałego leżenia w chorobie albo ciągłego całodziennego przebywania w wózku inwalidzkim. Miejscami najbardziej narażonymi na powstawanie odleżyn i wszelkiego rodzaju otarć są pośladki okolice kości krzyżowej, pięty i kolana. Pacjenci stale przebywający w pozycji leżącej lub siedzącej powinni jak najczęściej dokonywać zmiany ułożenia ciała w taki sposób, aby nie doprowadzać do zaczerwienień, a w konsekwencji do powstania ran i odleżyn.
Pacjent długotrwale przebywający w łóżku wymaga zmiany pozycji co kilka godzin zwykle 3-4. Wydłużanie tego czasu prowadzi do pierwszych objawów odleżyn, czyli niewielkich zaczerwienień, a następnie otarć. Wszelkie zaniedbania w tej kwestii mogą nieść za sobą poważne konsekwencje najpierw w postaci otarć i odgnieceń, aż do ran martwiczych, czyli odleżyn. Kolejną, bardzo poważną konsekwencją jest zapalenie płuc. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do śmierci chorego. Pacjentom stale leżącym zaleca się dbanie o dobrą kondycję skóry, dzięki kremom i maścią na odleżyny oraz regularne zmiany pozycji. Niezwykle ważne jest utrzymanie wysokiej higieny mycie, osuszanie i pielęgnacja miejsc narażonych na otarcia specjalistycznymi preparatami dostępnymi w każdym sklepie medycznym.
Materac na odleżyny jako profilaktyka
Dla chorych stale leżących zarówno w warunkach domowych jak i w placówkach zdrowia zalecane są materace oraz poduszki przeciwodleżynowe, wszelkiego rodzaju wałki, gąbki, krążki pod pięty.
Materace przeciwodleżynowe można podzielić na:
- Materace przeciwodleżynowe gąbkowe, piankowe, gofrowane
- Materace przeciwodleżynowe bąbelkowe zmiennociśnieniowe
- Materace przeciwodleżynowe rurowe zmiennociśnieniowe
Materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy wyposażony jest w pompę kompresor, który naprzemiennie tłoczy powietrze ze zmiennym ciśnieniem w sekcje pod całym ciałem pacjenta. Dzięki temu materac zmienia ciśnienie w punktach podparcia ciała pobudzając krążenie tam, gdzie styka się konkretny obszar skóry z powierzchnią materace i łóżka.
Czy zastosowanie materacy przeciwodleżynowych zwalnia ze zmiany pozycji chorego?
Nawet najlepszy i najdroższy materac nie zapewni tego co zapewnia zmiana pozycji pacjenta. Materac na odleżyny należy traktować jako pomoc i udogodnienie. Poza powstaniem odleżyn pacjent jest narażony także na takie choroby jak zapalenie płuc. Nawet materace przeciwodleżynowe rurowe nie są w stanie całkowicie zapobiec powstaniu rany na ciele pacjenta. Należy pamiętać o tym, że każdy organizm pacjenta jest inny i odmiennie reaguje na długotrwałe leżenie w jednej pozycji. Różna odporność pacjentów na powstawanie odleżyn sprawia, że niektórzy spędzają kilka lat unieruchomieni w łóżku i są mniej narażeni na powstanie odleżyn niż pacjenci bardzo wrażliwi, u których pierwsze zmiany obserwuje się już po kilku dniach leżenia. Tylko połączenie profilaktyki, materaca, odpowiednio często zmienianej pozycji ciała chorego oraz higiena i pielęgnacja specjalistycznymi preparatami dają szansę uniknięcia odleżyn.
Co w wypadku gdy nie będziemy stosowali materacy przeciwodleżynowych?
Brak zastosowania materaca przeciwodleżynowego u pacjenta stale leżącego zapewne doprowadzi do powstania odleżyn czyli ran martwiczych bardzo trudno gojących się bez ingerencji chirurgicznej. Takie rany zwykle trudno wygoić w warunkach domowych wymagane jest chirurgiczne opracowanie oraz bardzo częste zmiany kosztownych opatrunków. Odleżyna, czyli rana martwicza zwykle charakteryzuje się dużą ilością wydzielin. Te sączące się substancje mogą prowadzić do sepsy, czyli ogólnego zakażenia organizmu, a w konsekwencji do śmierci pacjenta. Jeżeli chcesz zobaczyć jak wyglądają odleżyny to wystarczy obejrzeć takie rany na grafikach w Internecie. Materac przeciwodleżynowy w połączeniu z często zmianą pozycji ciała i higieną ze specjalnymi preparatami uchroni pacjenta przed otwartymi ranami. Pamiętajmy o tym, że materac przeciwodleżynowy przynosi ulgę nie tylko pacjentowi leżącemu, ale pośrednio i jego opiekunom. Częste zmiany pozycji chorego to spore obciążenie dla opiekuna. Osoby zajmujące się chorym powinny stosować specjalne techniki obracania pacjenta na bok m.in. przy dźwiganiu uginać nogi w kolanach z uwagi na swój kręgosłup.
Jak dobrze wybrać materac przeciwodleżynowy?
Często wybór odpowiedniego materaca przeciwodleżynowego może wydawać się problematyczny dla opiekuna bez doświadczenia. Jakie są zasady działania dostępnych na rynku modeli materacy przeciwodleżynowych? Który materac będzie najlepszy i najskuteczniejszy? Materac przeciwodleżynowy – dla kogo jest on niezbędny?
Jak działa materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy?
Materac przeciwodleżynowy powinien zapewniać choremu ruch a właściwie jego namiastkę, którego nie jest w stanie wykonać samodzielnie. Organizm podczas snu i odpoczynku samoczynnie wyczuwa nadmierny ucisk na tkankę, spowodowany zbyt długim przebywaniem w jednej pozycji. Wynikiem tego ciało leżącego odruchowo zmienia pozycję. Osoba chora, stale leżąca nie może tego zrobić samodzielnie. Jest to możliwe jedynie przy pomocy opiekuna oraz specjalistycznego materaca. Odpowiedni materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy zapewnia skórze stałe zmiany nacisku, dzięki temu masuje i dotlenia skórę. Poprawia się ukrwienie uciskanego miejsca za sprawą zmiennego ciśnienia w komorach materaca. Jest on zbudowany i podzielony na “bąbelki” bądź rury, w zależności od rodzaju urządzenia. Materace zmiennociśnieniowe bąbelkowe i rurowe z pompą na przemian tłoczą powietrze w kolejne sekcje materaca. Niezależne części materaca napełniane są przez pompę, a ciśnienie dopasowane jest do wagi leżącego pacjenta.
Materac bąbelkowy, rurowy czy gąbkowy?
Na rynku dostępne są różne rodzaje materaców przeciwodleżynowych zmiennociśnieniowych. Skupimy się tu na materacach bąbelkowych, rurowych i piankowo-gąbkowych, które różnią się zarówno budową jak i przeznaczeniem.
Przeciwodleżynowy materac bąbelkowy zmiennociśnieniowy chroni pacjenta przed powstaniem odleżyn, dzięki wykorzystaniu zmiennego ciśnienia. Materac bąbelkowy podzielony jest na komory bardzo przypominające bąbelki. Przeznaczony jest do zapobiegania oraz leczenia odleżyn I stopnia.
UWAGA! Materace tego typu mogą być używane przez pacjentów o wadze maksymalnie 90 kilogramów. Materac bąbelkowy jest najpopularniejszym modelem dostępnym w sprzedaży. Polecane są one przede wszystkim w opiece domowej dla członków rodziny.
Materac przeciwodleżynowy bąbelkowy HERDEGEN PROTECTOR I
Materac przeciwodleżynowy rurowy zmiennociśnieniowy jest natomiast urządzeniem bardziej zaawansowanym. Składa się z ułożonych poprzecznie rur, które też podobnie jak w materacach bąbelkowych napełniane są na przemian powietrzem. Konstrukcja materacy tego typu jest polecana zwykle osobom o większej wadze. Pacjent o dużej wadze jest narażony na utratę równowagi i upadek z łóżka. Zaawansowana budowa sprawia, że materace rurowe mogą służyć także wspieraniu leczenia odleżyn II stopnia. Ważnym ułatwieniem w niektórych modelach jest możliwość wyjęcia komór znajdujących się bezpośrednio pod raną, co całkowicie eliminuje ucisk na ranę. Materace rurowe są również droższe od bąbelkowych.
Materac przeciwodleżynowy RUROWY PROTECTOR III HERDEGEN
Materac przeciwodleżynowy gofrowany, piankowy i gąbkowy
Wśród wielu materaców przeciwodleżynowych możemy wyróżnić także te materace wykonane z pianki poliureatnowej. Kształtem nacięć przypominają gofra. Pofałdowana powierzchnia ma redukować uciski oraz doprowadzać powietrze do skóry. Na rynku dostępne są także poduszki w kształcie jeżyka. Nie zapewniają one jednak zmiennego ciśnienia, a jedynie umożliwiają delikatny masaż skóry oraz zredukowanie nacisku w punktach narażonych na ucisk.
Materac przeciwodleżynowy Polyplot z pokrowcem
Korzyści z używania materaca przeciwodleżynowego
Materac przeciwodleżynowy to bez wątpliwości istotny element na polu działań profilaktycznych u osób unieruchomionych w łóżku. Pamiętajmy jednak, że żaden materac nie jest w stanie zastąpić zmian pozycji pacjenta przez opiekuna. Materac umożliwia jednak przez zmienne ciśnienie, stałą zmianę nacisku, co pobudza prawidłowe krążenie krwi i dotlenianie tkanek. Skóra chorego pracuje prawidłowo, co chroni przed bólem związanym ze stałym uciskiem oraz zmianami skórnymi, mogącymi wystąpić nawet po kilku godzinach bezruchu. To znacząco wpływa na komfort podopiecznego, który nie odczuwa bólu i drętwienia. Materac przeciwodleżynowy znacznie ułatwia pracę opiekunom, którzy mogą pozwolić sobie na zmniejszenie częstotliwości zmieniania pozycji chorego co pośrednio wpływa na ich kręgosłup. Zmiana pozycji pacjenta jest bardzo dużym obciążeniem dla kręgosłupa opiekuna.
Czyszczenie i odpowiednie pokrowce na materace przeciwodleżynowe
Materace przeciwodleżynowe są także łatwe w czyszczeniu, co redukuje ryzyko namnażania się bakterii w drobnych skaleczeniach. Na rynku jest dostępnych wiele typów pokrowców na materace m.in. nieprzemakalnych, a zarazem przepuszczających powietrze do powłok antybakteryjnych i antyalergicznych. Zastosowanie odpowiedniego typu pokrowca może również wpłynąć na szybsze gojenie się ran, a źle dobrany pokrowiec na szybszy rozwój ran odleżynowych. Bardzo ważna jest paroprzepuszczalność, wodoszczelność oraz antyalergiczność powłoki.
Jak uchronić chorego przed odleżynami?
Ochrona pacjenta przed odleżynami to nie tylko zastosowanie materaca na odleżyny. Bardzo ważne jest również utrzymywanie skóry chorego w dobrej kondycji. W tym celu konieczne jest nie tylko dbanie o higienę podopiecznego, ale również wzmocnienie elastyczności jego skóry oraz redukcja ryzyka wystąpienia podrażnień czy odparzeń.
Oglądajmy skórę pacjenta podczas codziennej higieny! Należy zwracać uwagę nie tylko na preparaty myjące, ale także na to, czym wycierana jest skóra chorego oraz jak wygląda, czy nie ma zaczerwienionych miejsc. Materiał do mycia musi być miękki, natomiast ruchy delikatne, by przypadkowo nie przerwać słabego naskórka. Czym więc smarować odleżyny? Żel pod prysznic, maść na odleżyny czy mleczko powinien mieć łagodny skład, dobrany do potrzeb skóry problematycznej. Istotne jest również, by preparaty zawierały substancje nawilżające i regenerujące naskórek, jak w przypadku producentów pieluchomajtek. Warto korzystać także z balsamów nawilżających oraz żelu aktywizującego, który wspomaga prawidłowe krążenie. Ważnym elementem profilaktyki przeciwodleżynowej jest także odpowiednio dobrana dieta. Osoby stale lub długo leżące, borykające się z otyłością, powinny przejść na dietę redukcyjną, która umożliwi im zmniejszenie wagi. Duży nacisk ciała może mieć bowiem wpływ na pojawienie się zaczerwienień, ran, a w konsekwencji odleżyn. Posiłki dla osób unieruchomionych powinny być także zbilansowane, bogate w witaminę C, A i E, które wzmacniają skórę chorego.
Pokrowce, podkłady i prześcieradła, czyli to co kładziemy na materace przeciwodleżynowe
Co położyć na materac, aby przedłużyć jego trwałość, zwiększyć komfort i higienę pacjenta? Oczywiście… odpowiedni pokrowiec! A tych na rynku jest bardzo wiele z przeróżnych materiałów, o różnych właściwościach i cenach.
Jaką funkcję spełnia pokrowiec na materac przeciwodleżynowy?
Należy pamiętać, że aby czas spędzany w łóżku i sen pacjenta był jak najbardziej komfortowy i relaksujący, nie wystarczy sam materac. Potrzebujemy jeszcze: odpowiedniego stelaża, kołdry, poduszki oraz pokrowca na materac przeciwodleżynowy. Skupimy się tu na pokrowcu. Jego główną funkcją jest oczywiście ochrona wkładu materaca przed plamami i wilgocią, a tym samym ochrona skóry pacjenta przed powstaniem odleżyn. Materac na odleżyny powinien być czysty i suchy. Jeśli już pojawią się jakieś zabrudzenia lub zamoczenia, należy je wyprać w 60°C, aby usunąć z nich wilgoć, kurz, naskórek, a także bakterie, wirusy i roztocza. Utrzymanie higienicznych warunków spania i długiego leżenia pacjenta jest niezwykle ważne nie tylko w przypadku alergików ale i jako profilaktyka odleżyn.
Problem częstego prania całego pokrowca możemy zniwelować przez zastosowanie specjalnych podkładów, przypominających swoim wyglądem zwykłe prześcieradła. Warto, więc pamiętać o zabezpieczaniu materaca wraz z pokrowcem przed cieczami.
Czy pokrowiec na materac jest niezbędny?
Wiele osób pyta czy pokrowiec na materac przeciwodleżynowy na pewno jest potrzebny? Co do konieczności używania pokrowca na materac przeciwodleżynowy – odpowiadamy stanowcze TAK! Tylko, który będzie odpowiedni? Podpowiadamy!
Pokrowiec jest pierwszą i jakże ważną warstwą materaca, z którą styka się ciało. Pokrowce wykonywane są z przyjemnych dla skóry materiałów, które zapewniają też miękkość podczas odpoczynku. Szyte są z tkanin gwarantujących dobry przepływ powietrza. Przy wyborze pokrowca należy zatem zwrócić uwagę na to, czy użyte materiały są bezpieczne dla skóry i zdrowia, czy posiadają certyfikaty i czy spełniają odpowiednie wymogi. Materiał powinien nie przepuszczać wilgoci, ale przepuszczać powietrze. Powinien być także antyalergiczny. Pokrowiec na materac przeciwodleżynowy musi być integralną, nieodłączną jego częścią i spełniać powyższe funkcje. Wysokiej jakości pokrowce na materace są wykonane przy użyciu nowoczesnych technologii. Dzięki temu uzyskują specjalne cechy sprzyjające wygodnemu i zdrowemu przebywaniu pacjenta w łóżku. W sprzedaży jest kilkanaście modeli pokrowców szytych z różnych przyjaznych materiałów o różnych właściwościach.
Istotne cechy i właściwości pokrowca na materac przeciwodleżynowy:
- Absorpcja wilgoci: pokrowiec uszyty jest z materiału, który bardzo dobrze pochłania i odprowadza wilgoć, a także szybko schnie.
- Niwelowanie zapachów: pokrowiec dzięki obecności jonów srebra, ogranicza powstawanie i rozwój nieprzyjemnego zapachu.
- Wentylacja: odpowiednie pikowanie oraz włókna pochodzenia naturalnego zapewniają doskonałe właściwości przepuszczalności powietrza ułatwiające wydalanie z wnętrza materaca nadmiaru ciepłego powietrza i wilgoci.
- Antybakteryjność: zbudowany jest z materiałów o specjalnych właściwościach, które ograniczają namnażanie się drobnoustrojów w jego wnętrzu lub dzięki zawartości ekstraktu np. z aloesu stanowi ochronę przed bakteriami,
- Antyalergiczność: pokrowiec dzięki jonizowanym srebrem włóknom zapewnia eliminację 99% alergenów, pleśni, roztoczy tworząc tym samym bezpieczne środowisko dla alergika.
- Relaks: pokrowiec nasączony olejkiem z lawendy lekarskiej ma działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie.
- Pielęgnacja: pokrowiec z mikrokapsułkami oliwy z oliwek nawilża i uelastycznia skórę.
- Odstraszanie owadów: pokrowiec zawiera wyciąg z eukaliptusa, który odstrasza owady.
Podsumowanie
Materace przeciwodleżynowe to komfort osoby unieruchomionej w łóżku, jednak ich główne zadanie to ochrona przed poważnymi ranami, jakimi są rany martwicze czyli odleżyny. Materac bąbelkowy i rurowy będzie odpowiednią ochroną pacjenta. Dobry materac na odleżyny powinien być jednak dobrany bezpośrednio do jego potrzeb, takich jak waga oraz ewentualne zaawansowanie już powstałych zmian skórnych. Materac medyczny musi być zawsze stosowany z odpowiednią pielęgnacją skóry pacjenta oraz ze zmianami pozycji przez opiekuna. Prawidłowo dobrany materac na odleżyny zaspokaja wszystkie nasze oczekiwania i chroni przed powstawaniem ran, otarć, odleżyn. Natomiast odpowiedni materac z pokrowcem zadba o nasze zdrowie oraz o komfort naszego snu.